CZYTELNIA

1. Odpowiedzialność za zbawienie
    Księga Rodzaju mówi, że po stworzeniu zwierząt Bóg widząc, że były dobre rzekł uczyńmy człowieka na nasz obraz, podobnego Nam". Dalej następuje stwierdzenie; ,,Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę"/Rdz 1,26-27/.
    Człowiek został stworzony na obraz Boży. Bóg chce, aby człowiek był podobny do Niego. Wyraził to właśnie w decyzji uczynienia nas na swój obraz i podobieństwo. Zostaliśmy stworzeni na obraz Boży, ale Bóg chce, abyśmy o podobieństwo do Niego starali się sami. Mamy je zdobywać własnym wysiłkiem jako istoty rozumne i wolne. Z tego faktu wynika, że pierwszym celem człowieka jest poznanie i umiłowanie Boga. W tym głównym i pierwszym celu mieści się cel drugorzędny, mianowicie dobro i szczęście człowieka. Człowiek może to nadprzyrodzone szczęście osiągnąć, a drogą do tego są dobre czyny, do których usposabia łaska wysłużona przez Jezusa Chrystusa. Wolny człowiek ma w konsekwencji zmierzać do doskonałości, na którą wskazuje Chrystus: ,,Bądźcie doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski" /Mt 5,48/. Taki jest ostateczny cel człowieka: doskonałość na miarę doskonałości Boga.
    Biskupi polscy wielokrotnie przypominali katolikom te fundamentalne prawdy, podkreślając, że "ideał kultury moralnej, jaki stawia Chrystus Pan jest wysoki i niczego z nim nie sposób porównać". Chrystus żąda ,,miłości Boga i ludzi, a nawet miłości nieprzyjaciół". Dlatego ,,Bóg musi być w naszym życiu naczelną wartością, a Jego prawo, nigdy przedawnione i najdoskonalsze, zasługuje na pełne nasze zaufanie bez żadnych ograniczeń i usprawiedliwień; wszelkie ludzkie dążenia i prawa, niezgodne z prawem Bożym, nie mogą być normą postępowania. Otwarcie Bogu swego serca, by zamieszkał w nim przez swą łaskę, jest powinnością człowieka stworzonego i odkupionego, ale jest zarazem dostojeństwem i szczęściem". Zatem człowiek może zrealizować swoje powołanie i "znaleźć szczęście tylko w posiadaniu prawdziwego dobra, zwłaszcza najwyższego, jakim jest Bóg". Alkoholizm odrywa od realizacji tych celów i jest poważną przeszkodą w zjednoczeniu człowieka z Bogiem i w budowaniu Bożego Królestwa". Jest to grzech przeciw Bogu. Biskupi podkreślają, że pijaństwo "uważać należy za zapowiedź utraty życia wiecznego" oraz, że jest ono "nie tylko chorobą i niedolą, lecz także winą. Toteż ściąga na człowieka karę niebios".
    Istotę grzechu, który tkwi w pijaństwie. Episkopat upatruje w ,,odwróceniu się od Boga jako jedynego dobra prawdziwego i oddanie się złudnym i pozornym przyjemnościom z pominięciem Boga". Dalej biskupi zauważają: ,,człowiek szuka zaspokojenia żywiołowego pragnienia szczęścia w źródłach zatrutych i złudnych urojeniach".
    Bóg stwarzając człowieka dał mu rozum, sumienie i wolną wolę. Dał po to, aby człowiek tych darów używał. Pijaństwo zaś ,,ogranicza korzystanie z tych darów Bożych. Pociąga za sobą zwyrodnienie ducha i stawia człowieka poniżej nierozumnego stworzenia".
    Biskupi uzasadniają zatem konieczność prowadzenia apostolstwa trzeźwości nie tylko względami społecznymi, ale także głębokimi racjami teologicznymi. Działalność trzeźwościową należy prowadzić ze względu na przeznaczenia człowieka, którego celem jest doskonałość na miarę Boga.

2. Odpowiedzialność za życie
    Wśród dóbr doczesnych na pierwszym miejscu stoi życie. Człowiek nie jest absolutnym panem własnego zdrowia i własnego życia, lecz jedynie czasowym użytkownikiem tych darów Bożych. Dlatego roztropna troska o ich zachowanie jest naszym obowiązkiem moralnym. Natomiast brak odpowiedniej dbałości o nie oraz rozmyślne wykroczenia przeciw nim należy uznać jako łamanie prawa moralnego, zawartego w piątym przykazaniu Boskim i w przykazaniu miłości samego siebie.
    Człowiek powinien dbać o rozwój swojego życia tak fizycznego jak i duchowego. Alkohol zaś jest tym czynnikiem, który czyni spustoszenie w jego życiu fizycznym i duchowym. Episkopat wielokrotnie podkreślał te prawdy. Mówiąc o niszczeniu zdrowia biskupi pisali: ,Wódka wysysa z człowieka zdrowie i siły żywotne. W krew sączy truciznę, pożera serca, nerwy i mózg, wycieńcza całe ciało i rzuca je na pastwę suchotom, przedwczesnemu zniedołężnieniu i obłędowi".
    Mówiąc o wpływie alkoholu na życie duchowe - biskupi stwierdzali: "pijaństwo łamie charakter człowieka, zabija myśl, wyjaławia serce, paraliżuje wolę, podcina wartości moralne i społeczne, zmniejsza a często zupełnie przekreśla twórczość ludzką" Dlatego Episkopat podkreśla obowiązek odpowiedzialności za drugiego człowieka w duchu chrześcijańskiej życzliwości. Chrześcijanin powinien alkoholikowi "śpieszyć z pomocą nie czekając na jego rozpaczliwe wołanie. Nieszczęście jakim jest alkoholizm, różni się bowiem od wszystkich innych tym, że gdy w każdej innej potrzebie ludzie wysyłają sygnały: "Ratujcie nas!", to w tym wypadku bardzo rzadko ktoś prosi o pomoc w podźwignięciu z nałogu".

3. Odpowiedzialność za rodzinę
    Najbardziej fundamentalną społecznością ludzką jest rodzina. Wspólnota małżeńska przyjmuje charakter pełnej rodziny, gdy zostaje ubogacona potomstwem. Rodzina jest w sposób naturalny źródłem nowego życia ludzkiego. Jest także środowiskiem, w którym osoba ludzka może się w pełni (cieleśnie i duchowo) rozwijać. Obowiązki wobec własnej rodziny należą do najbardziej istotnych spośród wszystkich obowiązków człowieka. Socjolog S. D. Bacon wymienia 12 zadań społecznych rodziny, a wśród nich obowiązek wychowania potomstwa i zaspokojenia uczuciowych potrzeb wszystkich członków rodziny. Gdy ktoś sprzeniewierza się tym obowiązkom godzi bezpośrednio w tę fundamentalną komórkę społeczną. Sumienne wypełnianie obowiązków społecznych przez członków rodziny, w szczególności przez małżonków i rodziców, zapewnia rozkwit wszystkich istotnych funkcji rodziny, co z kolei staje się ważnym udziałem w dobru ogólnym społeczeństwa.
    Episkopat wielokrotnie wskazywał na te zadania i zwracał uwagę na przyczyny, które utrudniają lub uniemożliwiają wypełnienie zadań stojących przed rodziną. Przede wszystkim mówiąc o wpływie alkoholu na rodzinę biskupi akcentowali, że pijaństwo "niejednokrotnie staje się przyczyną jej rozbicia". W rodzinie, w której rodzice piją nie ma pokoju i bezpieczeństwa rodzinnego. Rodzice nie troszczą się o religijno-moralne wychowanie dzieci, a członkowie rodzin pijaków często przeżywają różnego rodzaju udręki związane z pijaństwem ojca lub matki.

4. Odpowiedzialność za Naród
    Pojęcie rodziny łączy się z narodem. Narodem nazywamy wielką grupę ludzi o wspólnym dziedzictwie krwi, kultury i historii, mieszkającą w znacznej mierze na tym samym terytorium.
    Mówiąc o obowiązkach osoby wobec narodu wyróżniamy obowiązki, które możemy określić jako "wielkie" oraz inne, które możemy nazwać ,,małymi". Wielkie obowiązki dotyczą raczej sytuacji wyjątkowych, w których od osoby wymagane są wielkie wysiłki na rzecz narodu, czasem nawet narażenia bezpieczeństwa osobistego, tym bardziej poświęcenia dóbr materialnych. Zasadniczymi jednak obowiązkami osoby względem jej narodu są małe obowiązki codziennego życia. "Wyrażają się one w świadomej afirmacji i czynnym ( w granicach możliwości) współudziale w pielęgnowaniu wszystkich dóbr, które mieszczą siew obrębie kultury narodowej, jak np. języka, literatury, historii, religii czy politycznych aspiracji". Episkopat wielokrotnie wskazywał na skutki pijaństwa dla życia narodowego. Podkreślał, że ,,wyczuwa się jakiś ukryty plan moralnego rozkładu Narodu, oderwania mu zdrowych zasad postępowania i biologicznej siły jego bytowania". Do tego rozkładu narodu przyczynia się w dużej mierze alkohol. Człowiek nadużywający go nie jest w stanie wypełniać obowiązków wobec swojego narodu, i to zarówno wielkich jak i małych, albowiem ludzie zabrani przez falę pijaństwa "nie są zdolni do rozwijania w pełni swych właściwości umysłowych i moralnych, nie są zdolni do wysiłku, do rzetelnej pracy, do walki o wyższe wartości - stwierdza Episkopat stawiając dalej retoryczne pytanie - Kto więc, gdy zajdzie potrzeba, będzie bronił wolności Ojczyzny?". Z miłości do własnego Narodu chrześcijanin powinien pracować na trzeźwością tych, wśród których żyje.
    Reasumując to co wyżej powiedzieliśmy, możemy stwierdzić, że Episkopat Polski rozwija w listach pasterskich bardzo głęboką motywację teologiczną i społeczną działalności trzeźwościowej. Biskupi zwracają uwagę, że alkohol uniemożliwia realizowanie przez człowieka jego celu, którym jest doskonałość na miarę doskonałości Boga.

Ks. Zbigniew Kaniecki

Konsumpcja alkoholu jest bardzo głęboko zakorzeniona w obyczajowości polskiej. Niezależnie od czasu i miejsca szczególne jej nasilenie przypada na okresy trudne: wojny, niepokoje społeczne, kryzysy, gwałtowne zmiany w wielu dziedzinach życia itp. Społeczeństwo polskie przełomu tysiącleci jest w sytuacji wyjątkowo trudnej, spowodowanej wielkimi zmianami politycznymi, gospodarczymi i kulturowymi.

Transformacja systemowa przyniosła społeczeństwu nie tylko efekty pozytywne, lecz także negatywne (bezrobocie, wycofanie się państwa z szeregu świadczeń socjalnych, masowa pauperyzacja, wzrost przestępczości, poczucie niepewności jutra, zagrożenia itp.).

Te niekorzystne uwarunkowania makrospołeczne pośrednio wpływają na mikrostruktury (zwłaszcza rodzinę) i na jednostki. W wielu środowiskach społecznych pojawia się masowe bezrobocie, które z kolei wywołuje pauperyzację, marginalizację, poczucie wytrącenia z normalnego, pełnowartościowego życia i upośledzenia. Zjawiska te pociągają za sobą subkulturę biedy, której towarzyszy subkultura pijaństwa.

Jeden z głównych kierunków pomocy społecznej, a także działalności charytatywnej Kościoła i wielu organizacji pozarządowych stanowią rodziny problemowe, w większości z problemem alkoholowym. Częsta i nadmierna konsumpcja napojów alkoholowych (pijaństwa) z reguły prowadzi do uzależnienia (alkoholizmu). Stanowi więc ogromne ryzyko nie tylko dla jednostki jako początkowa faza autodestrukcji, lecz także dla rodziny i społeczeństwa. Sama jest więc zjawiskiem patologicznym. Ponadto prowadzi wprost do patologii w wielu dziedzinach życia jednostkowego i zbiorowego.

W świadomości społecznej zbyt rzadko funkcjonuje poczucie zagrożenia alkoholizmem poprzez częstą i nadmierną konsumpcję alkoholu. Kultura picia najczęściej jest pustym hasłem wobec braku skutecznych hamulców moralnych i obyczajowych.

Nadal panuje niekorzystny klimat społeczny wobec abstynentów, aczkolwiek słabnie towarzyski przymus picia. Pijaństwo i alkoholizm występują w równej mierze we wszystkich środowiskach społecznych. Częsta konsumpcja napojów alkoholowych powoduje pijaństwo z nawyku, które prowadzi do pijaństwa z nałogu.

W ostatnich latach gwałtownie obniżył się wiek inicjacji alkoholowej. Trwa przyzwyczajanie młodzieży do alkoholu poprzez konsumpcję piwa, którą lobby producentów, agencje reklamowe i media skutecznie wprowadzają do stylów życia i zachowań młodzieży. Jednak okazuje się, że piwo nie wypiera z konsumpcji trunków mocniejszych, przeciwnie, stymuluje zapotrzebowanie na nie.

Znacznemu osłabieniu uległa funkcja socjalizacyjna rodziny. Wielu rodziców nadmiernie toleruje "piwne bibki" lub "imprezy" swoich dzieci. Występuje więc powielanie przez dzieci wadliwych postaw rodziców w stosunku do alkoholu. Powszechne przyrzeczenia abstynenckie składane przez dzieci i młodzież z okazji rytów przejścia są niemal z reguły łamane.

Wiele szkół nie radzi sobie z problemem konsumpcji alkoholu nawet na swoim terenie. Nie jest więc w stanie skutecznie promować w tej mierze zachowań poprawnych i wzorowych. Ponadto w edukacji szkolnej za mało jest wiadomości z zakresu alkohologii. Młodzież poprzez konsumpcję alkoholu i palenie tytoniu "legitymizuje" swoją "dorosłość".

Problematyka pijaństwa i alkoholizmu stale występuje w nauczaniu zwyczajnym Kościoła. Jednak nie zawsze wystarczająco uwzględnia specyfikę lokalną i wyróżnia odmienność potrzeb religijnych pijaków i alkoholików. Adresatem duszpasterstwa trzeźwości są zazwyczaj funkcjonalni abstynenci, rzadko natomiast ludzie z problemem alkoholowym.

Utworzenie duszpasterstwa ludzi nadmiernie pijących i alkoholików nie trafi do adresata, a ponadto może spowodować społeczny mechanizm wykluczenia. Problem to bardziej złożony niż np. duszpasterstwo małżeństw niesakramentalnych.

W moim przekonaniu zapewne warto się zastanowić nad duszpasterstwem rodzin problemowych. W jego ramach można szczególnie uwzględniać zagadnienia alkoholowe. W duszpasterstwie powinno się kłaść większy nacisk na abstynencję funkcjonalną i sposoby jej uzasadniania. Człowiek nowoczesny to człowiek trzeźwy, gdyż cywilizacja współczesna niesie zbyt wiele zagrożeń, aby ktokolwiek mógł sobie pozwolić na nietrzeźwość. Dowodem na to jest m. in. zaostrzenie kwalifikacji prawnej czynów popełnionych pod wpływem alkoholu.

Wielu abstynentów funkcjonalnych nigdy nie złoży przyrzeczeń abstynenckich; zbyt sobie cenią swobodę podejmowania decyzji. Przyrzeczenia traktują jako ograniczenie wolności. Można to dyskontować w działaniach duszpasterskich (wolność do i wolność od). Należy się zastanowić nad formułą przyrzeczeń abstynenckich dzieci. Ograniczenie czasowe może bowiem powodować pozytywną waloryzację tego, że do niedawna po ukończeniu 18, a obecnie 21 lat, można będzie spróbować alkoholu.

prof. dr hab. Józef Styk

W dniu 30 sierpnia 2002 roku została ostatecznie uchwalona i podpisana przez Prezydenta RP ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Została ona zamieszczona w Dz.U. 147 poz. 1231 z 12 września 2002 roku. Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie ustawy zachowują moc dotychczasowe przepisy, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy.

W ustawie został uzupełniony "słowniczek" do którego wprowadzono i wyjaśniono nowe pojęcia takie jak: "wartość sprzedaży", "sklep branżowy ze sprzedażą napojów alkoholowych".

W nowej ustawie w kompetencjach wójta ( burmistrza, prezydenta miasta) będzie powoływanie gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych jak również pełnomocników odnośnie profilaktyki i uzależnień. Kolejna głęboka zmiana wynikająca z ustawy dotyczy pobierania przez gminę opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych odnośnie kwoty i terminu opłaty.

Stawki dla przedsiębiorców prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych w punktach sprzedaży, w których roczna wartość sprzedaży napojów alkoholowych wynosiła nieznaczne kwoty zostały obniżone; podwyższone dla tych, u których wartość sprzedaży napojów alkoholowych jest znaczna. Zupełne nowum ustawodawca wprowadza odnośnie wnoszenia opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Opłata, o której mowa będzie wnoszona w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego. W ustawie powrócono do złotych polskich odnośnie określenia stawek wnoszonych do gmin za uzyskanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu. Dotychczas organem zezwalającym na sprzedaż napojów alkoholowych był zarząd gminy - zgodnie z uchwaloną ustawą - zadanie to przejmuje wójt ( burmistrz, prezydent miasta).

W przepisach odnośnie postępowania w stosunku do osób nadużywających alkohol pojawia się nowy zapis dotyczący kompetencji Żandarmerii Wojskowej w stosunku do żołnierzy.

Opracował ks. Grzegorz Ostrowski

"Wychowanie" jest jednym z najtrudniejszych do zdefiniowania pojęć, ponieważ dotyka wieloaspektowego wymiaru ludzkiego życia.
Dla potrzeb dzisiejszego spotkania wykorzystamy definicje Ks. J. Tarnowskiego, wg, którego wychowanie jest całokształtem procesów i sposobów, które pomagają istocie ludzkiej urzeczywistniać w pełni jej człowieczeństwo. Wychowanie nie oznacza kształtowania człowieka, ale pomoc w ukazaniu i wyborze wartości, aby człowiek ostatecznie mógł wybrać sam. Wychowanie zatem oznacza nauczenie wolności. Wolność zaś jest możliwością i świadomością wyboru.

Proces wychowawczy dokonuje się w trójkącie: wychowawca - wychowanek - cel. Każda interakcja miedzy ludźmi nosi w sobie znamiona wychowania, bowiem ukierunkowana jest na określony cel.
Ten cel może by uświadomiony lub nie, ale zawsze występuje. Jeśli chcemy osiągnąć dobry skutek, cel musi być nieprzypadkowy, uświadomiony i dostosowany do możliwości wychowanka. Skuteczność oddziaływań wychowawczych była, jest i będzie różna. Składają się na nią wszak 4 czynniki:
1. Czynniki wrodzone, przekazane w drodze dziedziczenia i stanowiące pewne predyspozycje człowieka, które z biegiem czasu mogą być w większym lub mniejszym stopniu rozwijane.
2. Czynniki środowiskowe, a wiec warunki klimatyczne, społeczne, przyjęte sposoby postępowania i zachowania w danej grupie społecznej.
3. Zaplanowane i ukierunkowane działanie konkretnych osób, instytucji i grup rówieśniczych
4. Działanie własne, tj. samowychowanie i samodoskonalenie. Owo samowychowanie i samodoskonalenie akcentuje się w sposób szczególny w koncepcji tzw. "nowego wychowania", w którym wychowywać znaczy "dodawać odwagi, przywracać podmiotowość, usuwać wpływy zagrażające naturalnemu i spontanicznemu rozwojowi dzieci i młodzieży, przygotowywać do życia poprzez mobilizację własnej aktywności.

Nowe wychowanie zakłada podmiotowe traktowanie wychowanka, poszanowanie jego godności osobistej i autonomiczności. Niedopuszczalne jest kształtowanie wychowanka wg własnego wzoru, traktowanie go jak przedmiot, z którym można wszystko zrobić, który można nauczyć konkretnych zachowań dla osiągnięcia doraźnego celu. Takie wychowanie jest zwyczajną tresurą lub manipulacją. Często wywołuje uczucia negatywne - prowadzi do lęku przed karą bądź negatywne zachowania w celu uzyskania korzyści.

Autentyczne wychowanie, niezależnie od tego czy jest celowo zaplanowane czy nieświadome opiera się na wartościach i prawdzie. Dotyczy zagadnień, które nie wymagają dowodu. Można je zawrzeć w słowach: dobro należy czynić, zła unikać; trzeba być dobrym człowiekiem. Wartości te muszą być klarowne i czytelne. Wychowanek musi czuć, że wychowawca nimi żyje, że są one jego integralną częścią i prowadzą ku dobru. Tylko wówczas przyjmie je za własne i zacznie świadomie realizować w swoim życiu, a tym samym będzie coraz lepszy.

Czy jest recepta na sukces wychowawczy? Gotowej na pewno nie ma. Są jednak elementy, które umożliwiają i wspomagają dobre wychowanie. Są to autentyzm, akceptacja i empatia w stosunkach między wychowawcą i wychowankiem.
AUTENTYZM polega na byciu sobą w każdej sytuacji, na szczerości i otwartości w kontaktach z otoczeniem. Eliminuje teatralne gesty i zachowania, udawanie i podejrzliwość. Osoba autentyczna mówi i myśli co czuje, reaguje naturalnie, czasem może spontanicznie, ale rozumie godność drugiej osoby i szanuje ją. Zachowuje się tak, by nikogo nie dotknąć i nie zranić niczyich uczuć.
AKCEPTACJA zawiera w sobie życzliwość, szacunek i zaufanie do innych. Umożliwia swobodne zachowanie, poczucie własnej godności i odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Jej siłą jest cierpliwa, otwarta i przebaczająca miłość.
EMPATIA oznacza wejście w świat wewnętrzny drugiego człowieka, zrozumienie, co on w danym momencie czuje, co przeżywa, czego oczekuje. Identyfikacja i współczucie są potrzebne w chwilach radości i uniesienia, ale może szczególnie w chwili zagubienia, osamotnienia i zagrożenia.

Wychowanek musi mieć pewność, że nie jest sam na świecie, że żyje wśród ludzi i dla ludzi. To przecież jest inspiracją do radosnego działania nie tylko w celu zaspokojenia własnych potrzeb, ale i potrzeb innych. To daje poczucie sensu istnienia, własnej wartości i radości płynącej z aktywności. To wreszcie rodzi dobro, ku któremu zmierza cała ludzkość.

Nikt chyba nie ośmieli się polemizować ze stwierdzeniem, że człowiek jest osobą skomplikowaną, dynamiczną i wciąż rozwijającą się. Przez całe swoje życie dojrzewa, tworzy siebie, realizuje się w różny sposób. Zaspakaja swoje potrzeby materialne i duchowe. Jest przecież jednością psychofizyczną. Stawia sobie konkretny cel i do niego zmierza. Po drodze spotyka jednak przeszkody. Często są one tak ogromne, że przerastają jego możliwości. I wtedy z pomocą przychodzą ci, którzy mogą wesprzeć i pomóc.

Przyjmuje się powszechnie 5 społeczności kształtujących postawy moralne, ideały życiowe, wzory zachowań życia indywidualnego i społecznego człowieka. Są to rodzina, szkoła, Kościół, środowiska społeczne i twórcy środków masowego przekazu.
Pierwsze i najważniejsze środowisko wychowawcze to oczywiście RODZINA. To w niej człowiek przychodzi na świat, poznaje podstawowe wartości, uczy się miłości, życzliwości, altruizmu i współczucia wobec ludzi. Tu także kształtuje swoją osobowość. Poznaje wszystkie mechanizmy życia wspólnotowego. Doświadcza bliskości innych osób, radości współdziałania, ale także bólu osamotnienia i cierpienia. Uczy się w niej przystosowania do życia w nowych warunkach - w przedszkolu i szkole.
SZKOŁA kształci i wychowuje. Pomaga wychowankowi zwiększać jego wiedzę, rozszerza horyzonty myślowe i zainteresowania, kształtuje postawę kontemplacji i zachwytu. Uczy sposobów współdziałania i porozumiewania się z ludźmi, solidarności, szacunku i wzajemnej odpowiedzialności za siebie. Rozbudza pragnienie bycia pożytecznym dla bliskich, społeczeństwa i Ojczyzny. Pielęgnuje uczucia obywatelskie, etyczne i patriotyczne.
KOŚCIÓŁ pomaga człowiekowi w odkrywaniu i zgłębianiu tajemnicy Boga. Uczy żyć wiarą, nadzieją i miłością. Roztaczając przed człowiekiem perspektywę życia wiecznego ukazuje sens pracy na ziemi. Wspiera człowieka w jego działaniach na rzecz rozwoju wewnętrznego, w jego zatroskaniu o wzrost dóbr społecznych i godne życie na ziemi.
GRUPY RÓWIEŚNICZE i zawodowe, organizacje i zrzeszenia nieformalne zaspokajają naturalną potrzebę życia we wspólnocie. Rozwijają wiele pozytywnych cech charakteru. Wzmacniają odwagę, cierpliwość i wierność oraz poczucie własnej wartości. Uczą rezygnacji z własnych ambicji, osłabiają egoizm i indywidualizm. Mogą jednak nieść także zagrożenia. Często bowiem są skutkiem braku miłości i akceptacji, niezrozumienia i osamotnienia. Niekiedy pożytecznym dla bliskich, społeczeństwa i Ojczyzny. Pielęgnuje uczucia obywatelskie, etyczne i patriotyczne.
I wreszcie TWÓRCY MASS MEDIÓW. Mogą zrobić wiele dobra zarówno w sferze intelektualnej jak i moralnej. Ale mogą też dokonać spustoszenia - radykalnie zmienić sposób patrzenia na świat, rozumienia go, odczuwania i działania. Niestety, aż nadto boleśnie odczuwamy skutki niekontrolowanego korzystania ze środków masowego przekazu w postaci nieuporządkowanego życia seksualnego, awanturniczości, brutalności i konformizmu.

Współczesny świat mówi o kryzysie rodziny, szkoły, Kościoła, a w konsekwencji i o kryzysie wychowania. Dlaczego tak się stało? Przyczyn jest wiele. Dwie są jednak najważniejsze: odrzucenie Boga jako Stwórcy i pierwszego Nauczyciela i odrzucenie Ewangelii jako kodeksu wychowania.

Dziś człowiek nie pamięta kim jest, skąd wyszedł i dokąd nieuchronnie zmierza. Zapomniał, że prawdziwe wychowanie zdąża do kształtowania osoby ludzkiej w kierunku jej celu ostatecznego, a równocześnie do dobra społeczności, których człowiek jest członkiem i w których obowiązkach, gdy dorośnie, będzie uczestniczył "Oba te wymiary: wertykalny - ku Bogu i horyzontalny - ku człowiekowi są miarą ludzkiej wartości i prowadzą do źródła wartości, a wiec do Boga. Niestety, mówienie o Bogu w pewnych kręgach jest jednak postrzegane jako brak tolerancji. Nietolerancją nazywa się także mówienie o wartościach chrześcijańskich, o katechezie w szkole, o ochronie nienarodzonych. A przecież wartości chrześcijańskie mają charakter uniwersalny. Wyrosły ze zrozumienia natury człowieka, a nie tylko wiary. Odrzucenie ich lub zafałszowanie jest działaniem przeciwko człowiekowi i zdrowym zasadom ludzkiego i społecznego życia.
Wartość i godność człowieka polega właśnie na tym, że został stworzony przez Boga jako istota wolna, rozumna i zdolna do miłości. Jako istota wolna może wprawdzie odrzucić naukę o dziecięctwie Bożym i żyć własnym życiem, lecz jako osoba rozumna musi odróżniać prawdę od kłamstwa i dobro od zła. Musi także, przez szacunek dla własnego życia, uszanować życie innych.
Współczesny człowiek oddalony od Boga zagłuszył własne sumienie. Nastroił się na słuchanie bałamutnych słów; i hałaśliwej muzyki. Przestał widzieć, słyszeć i rozumieć wiec nie mógł przekazać nic innym. Zamiast dawać, zaczął brać. Sprzeniewierzył się wychowaniu, w którym "chodzi o to, by człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem, by bardziej był, a nie więcej miał".
Przestał służyć i kochać. Odrzucił Chrystusowe wezwanie do służby i zapragnął być panem świata. Utracił wszelkie autorytety i swój własny autorytet. Zapomniał o największym z ludzi i pierwszym Nauczycielu. Wyeliminował ze swojego życia pokorę. Zamienił ją na brawurę, tupeciarstwo i samouwielbienie. Uległ nośnym hasłom o konserwatyzmie i ciemnogrodzie i stał się nowoczesny i postępowy.

Zapomniał o Ewangelii - najważniejszym i wciąż aktualnym kodeksie osobowego i społecznego wychowania. Przeraził się trudnych słów Dobrej Nowiny o odpowiedzialności i miłości. Skłonił się ku życiu bez nakazów i wymagań. Zapomniał o Chrystusie i Jego nauce. Zrezygnował z Jego pomocy i łaski, więc przestał świecić Jego Światłem i płonąć miłością. Zaczął słuchać głosu świata, ulegać naciskom deprawującej agitacji. Zapomniał, że jest po to, by " działał i kochał, a nie by jego kochali i podziwiali ".

Takie wychowanie musiało skończyć się fiaskiem. Nie mogło przynieść dobrych owoców;. Nie powinno jednak zaowocować także pesymizmem i rezygnacją. Chrystus udowodnił, że zawsze można zacząć od nowa, że można spróbować jeszcze raz. Trzeba tylko zrozumieć, że życie jest człowiekowi dane i zadane. Młody człowiek musi czuć, że jest nie tylko odbiorcą i odtwórcą, lecz także twórcą.

Chrześcijański system wychowania oparty na Objawieniu zdaje się być tu nie tylko konieczny, ale niezbędny. Zakłada bowiem rozwój całego człowieka - jego ciała i ducha. Mówi o aspiracjach doczesnych i zaspokaja potrzeby materialne, ale unosi się wyżej - dostrzega także pierwiastek nadprzyrodzony.
W wychowaniu chrześcijańskim wychowawcą jest sam Chrystus. Rodzice, nauczyciele i inni przedstawiciele środowisk wychowawczych są tylko współpracownikami Boga. Kierują się Jego wskazówkami. Głoszą naukę trudną, lecz możliwą do przyjęcia. Stosują takie formy i metody pracy by zainteresować słuchaczy, zaktywizować i pociągnąć za sobą. Chrześcijańscy wychowawcy wzorem Chrystusa uczą nie tylko słowem lecz przykładem. Angażują do refleksji i odpowiedzi, ale niczego nie narzucają. Wychowują do miłości i odpowiedzialności. Uczą zaspakajania własnych potrzeb bez szkody dla innych.

Wychowawca wpatrzony w obraz Jezusa Nauczyciela zdoła pokonać w sobie słabość i niechęć do wychowanków, choćby byli słabi i leniwi, bo dostrzeże w nich samego Boga. Sam będąc świadkiem Chrystusa nauczy innych dawać świadectwo Prawdzie.

W wychowaniu chrześcijańskim pojawia się nowy środek Łaska Boża. Pomaga ona nie tylko ukształtować wychowanka na wzór Chrystusa, ale wychować go do świętości.
Chrystocentryzm, moralizm i personalizm to podstawowe zasady chrześcijańskiego wychowania. One właśnie sprawiają, że człowiek - osoba lgnie do osobowego Boga i z Niego czerpie siłę do budowania własnej osobowości. Im bardziej oddala się od namiętności, tym bardziej przybliża się do Boga, który ma moc wyzwolenia.

Człowiek zakotwiczony w Chrystusie rozumie, że wiara wcale nie umniejsza ludzi i nie stoi w sprzeczności z rozumem, a Boży autorytet nie eliminuje ludzkiej autonomii. Uzdalnia za to do właściwej oceny czynów, słów i myśli.

Nauczyciel, zanurzony w Chrystusie, przekazuje wiedzę, leczy serce i duszę. Sprawia, że człowiek staje się coraz lepszy. Umie wybierać między radością i egoistyczną przyjemnością, między szczęściem i konsumpcyjnym używaniem. Chrześcijański wychowawca może być wymagający, lecz jednocześnie niesie radość i przebaczenie jak Chrystus.

Św. Jan Bosko podkreślał w wychowaniu chrześcijańskim 3 elementy: miłość, rozum i religię. Mówił, że prawdziwe wychowanie dokonuje się w atmosferze dialogu, wzajemnej miłości, życzliwości i zrozumienia. Tylko pozytywne doznania są źródłem pewności, wartości i samopotwierdzenia. Wychowanie ukierunkowane na Boga nadaje sens życiu, sprzyja rozwojowi i pogłębieniu życia uczuciowego, uczy odpowiedzialności za siebie i innych, przygotowuje uczciwego obywatela i dobrego chrześcijanina.
Nie jest ono łatwe ze względu na powszechny dziś relatywizm moralny, nadmierne zainteresowanie erotyzmem i modą na "inność seksualną". Jest jednak konieczne i możliwe przy zachowaniu świadomości, że człowiek współpracujący z Bożą łaską jest zdolny do kierowania własnym życiem i do tworzenia siebie.

mgr Regina Ziarko-Podlaska

BUDOWANIE HARMONII WEWNĘTRZNEJ I ZEWNĘTRZNEJ

Wskazania praktyczne

Ewa Krupniewska

Osoba uzależniona jest na ogół pełna lęku, co może przyjąć postać zachowań agresywnych. Boi się przede wszystkim oceny, potępienia, krytyki, w końcu odrzucenia. Boi się bólu dotykania własnej godności. Ocena, krytyka, osoby uzależnionej owocuje u niej ogromnym cierpieniem, ponieważ żyje w poczuciu winy, które próbuje zmniejszyć przy pomocy substancji psychoaktywnych. Godność osoby uzależnionej jest już poważnie naruszona, dodanie kolejnego osądu, powoduje, że osoba czuje się niejednokrotnie jak oskarżony i podsądny, dlatego bardzo często atakuje w ten sposób broniąc resztek swojej godności. Osąd odbiera jej poczucie godności. Dlatego na początku nigdy jej nie konfrontujemy, konfrontacja powoduje bardzo często zamykanie się osoby uzależnionej przed nami. To, co mogę zrobić wobec każdego człowieka cierpiącego a takim też jest alkoholik narkoman, zawstydzony sam sobą, mogę dać mu swoje wsparcie, okazać swoją życzliwość, bardzo ważne jest zrozumienie. Postawa, w której stoję po stronie osoby cierpiącej uzależnionej a nie przeciw niej, chcę jej dobra, jego powrotu do zdrowia na tym zresztą polega miłość bliźniego.

Bardzo często boją się te osoby skorzystać z posługi kapłana w konfesjonale, mając niejednokrotnie za sobą złe doświadczenia, czasem za miast spotkania z miłosierdziem leczącym ich rany, spotkali się z poniżeniem, obrażaniem a nawet krzykiem. Wtedy taka osoba ma zamkniętą drogą do kościoła na wiele lat a nawet na całe życie, rany zadane w okolicznościach, kiedy człowiek się tego najmniej spodziewał najbardziej bolą, jeśli rani ten, który miał leczyć, od którego oczekiwaliśmy wsparcia, bezpieczeństwa, zaufania to bardzo boli i czasem rodzi nienawiść. Spotykam wielu pacjentów, którzy takiej krzywdy doznali w konfesjonale, "zostałem potraktowany jak śmieć, gorzej niż pies z kulawą nogą, kapłan krzyczał na mnie, wszyscy w kościele na mnie się patrzyli czułem się jak ten ostatni...

Lekarz, kapłan nie może się dziwić ludzkiemu życiu, że ono tak wygląda, to, co może zrobić, to pytać się siebie jak w tej sytuacji mogę pomóc, aby przerwać łańcuch bezsensownego cierpienia i zła, które się ciągnie za uzależnionym.

Posługa w konfesjonale jest niezwykle ważna dla tych ludzi, te osoby często nie pamiętają formułek, nie wiedzą, od czego zacząć i oczekują takiej pomocy z strony kapłana, aby móc się odnaleźć, jedno wiedzą, że mają dość takiego życia i już dalej tak nie chcą, często boją się śmierci, potępienia, przychodzą z swoją rozpaczą i beznadzieją. Dlatego trzeba Bogu dziękować, ze przyszedł, bo to jest najlepsze miejsce, aby się uwolnić od ciemności, która zabija. Wyrażając swoją akceptację dla człowieka, trzeba mu powiedzieć jak bardzo go Bóg kocha, że ofiara krzyża dotyczy także jego. Kapłan nie może pozwolić, aby jego osobiste emocje wzięły gorę nad łaską miłosierdzia. Mamy pomóc spotkać miłosiernego Boga, a nie kolejnego upiora, bo tego nosi w sobie uzależniony. Bywa tak, że kapłan miał, albo ma członka rodziny, który jest sobą uzależnioną i czasami nieświadomie odreagowuje w konfesjonale złością do swojego ojca czy innej bliskiej osoby na osobie uzależnionej. Lub sam kapłan ma problem z nadużywaniem alkoholu, wtedy złość do osoby spowiadającej się często ma korzenie w złości do samego siebie i własnej bezradności.
Uzależniony przychodzi po nadzieję, światło, chce wyjść z mroku, dlatego nie gaśmy knotka, który ledwo się w nim tli. Podać mu rękę, to wysłuchać go, nie ograniczać czasu, słuchać i usłyszeć jak bardzo go życie boli, kościół ma wiele lekarstw na ten ból. Nigdy go nie przekreślajmy, nie mówmy, nic z ciebie nie będzie, kiedy zbudujesz most pomiędzy nim a Bogiem, to będzie wracał do godnego życia. Powiedz mu, że w ramionach Boga nigdy nie jest za późno. Pomóż zrobić rachunek sumienia, bądź delikatny, miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Zawsze dużo bardziej leczy, aniżeli osądza, który jest jak kolejny policzek. Zachęć do spotkania, po spowiedzi, spróbuj pomóc, pomódl się nad nim w konfesjonale. Sam się nie lękaj, Bóg więcej potrafi niż myślisz. Kiedy nie wiesz, co powiedzieć proś Ducha św. abyś mógł doprowadzić do spotkania. Warto w takim spotkaniu przywołać teksty z biblii o Miłosiernym Ojcu który przyjmuje zagubionego syna i prowadzi go do stołu, ubiera go w nową szatę odbudowuje jego godność i zaprasza do wesela. Ewangelia o zagubionej owcy, o radości nieba z nawróconego grzesznika. Uzależniony potrzebuje Boga i my możemy mu pomóc Go znaleźć.

Zdarza się tak, że ktoś przyjdzie do konfesjonału i nie może otrzymać rozgrzeszenia, wszystko trzeba zrobić, aby wytłumaczyć, dlaczego tak jest, aby spowiadający nie poczuł, że jest odtrącony, daj mu pociechę, czasem ktoś przyjdzie i czuć od niego alkoholem, bez alkoholu nie miał odwagi, emocje były za silne. Nie wściekaj się, zaproś go jeszcze raz na kolejne spotkanie, może w zakrystii, salce. Ilu przychodzi do konfesjonału palaczy to też zmienione emocje, a tu nie reagujemy tak ostro. Jeżeli dasz mu szansę on przyjdzie, to jest tylko kwestia czasu. Dobrze jest zapytać w trakcie spowiedzi, kiedy słyszymy, że ktoś wyraźnie nadużywa alkoholu, pije ryzykownie, czy możemy o tym porozmawiać w trakcie spowiedzi byle nie za długo, lub po spowiedzi, można wtedy udzielić podstawowych informacji, gdzie taka osoba może znaleźć pomoc i także jej rodzina, czasem podanie jednego adresu, czy telefonu, może bardzo dużo zmienić. Nie mów mu od razu, że jest uzależniony, to mu powiedzą ci, którzy leczą, powiedz mu, że widzisz jak bardzo cierpi, jak bardzo go życie boli i że to może się zmienić tak być nie musi, choć on w to nie wierzy, daj mu informację, zachęć do spotkania.

Dobrze jest mieć w konfesjonale karteczki w formacie modlitewnika, którą potem łatwo schować, na tej kartce nich będą wydrukowane 2 adresy 3 telefony do sprawdzonych miejsc, gdzie może otrzymać taką fachową pomoc. Bardzo często podczas spowiedzi w różnych parafiach, osoby z problem proszę, aby wzięły ze sobą taką kartkę, lub obrazek z informacjami, nigdy się nie zdarzyło, aby tej informacji ktoś nie wziął. Zdarzyło się tak, że wielu z niej skorzystało i dało innym tą informację. Dlatego warto, aby te informacje także na stałe były w gablotce parafialnej, obok nich warto umieścić świadectwa osób, którym się udało wyjść, pokonać własne uzależnienie, odbudować swoje życie. Wiara w to, że innym się udało bardzo pomaga, człowiek chory na raka kupi i zażyje każde lekarstwo, było mieć trochę nadziei, a ona jest dla nich wszystkich jak słońce na pochmurnym niebie.

Wszyscy pragniemy tego słońca, zwłaszcza Ci, którzy już wiedzą jak życie czasem boli. Pokuta ma leczyć nie przybijać, dlatego musi być możliwa do wykonania, dlatego na początku musi być bardzo realistyczna, zgodna z stanem, kondycją tej osoby np. prosta modlitwa najczęściej dziękczynna. Często zachęcam do modlitwy Ojcze nasz i podkreślam słowo "Bądź wola Twoja". Pytam czy pokuta jest możliwa do wykonania przez niego, nie możemy zapominać, że wola osoby uzależnionej jest poważnie uszkodzona to oznacza, że mniej może niż sam chcę. Często zachęcam do odwiedzenia kościoła katedralnego, pójście przed obraz Matki Bożej Opolskiej, zachęcam też do jednodniowej pielgrzymki na Górę św. czy do Częstochowy. Mówię im, że zawsze w ostatnią Sobotę miesiąca osoby uzależnione wraz z swoimi rodzinami spotykają się na Górze św. Anny, gdzie można się wyspowiadać, pójść na mityng i uczestniczyć o godz. 17,00 w Eucharystii. Przy spowiedzi otrzymują modlitewnik dla osób uzależnionych, chętnie z niego korzystają. Osoba uzależniona potrzebuje doświadczyć szacunku, aby odbudować swoją godność, potrzebuje doświadczyć ludzkiej i Bożej dobroci, aby z otchłani wrócić do życia. Każdy z nich czeka na swojego miłosiernego samarytanina, Szymona z Cyreny. Zrób wszystko, aby pomóc, a jeśli nie potrafimy, lub nie mamy sił to starajmy się przynajmniej nie zaszkodzić. W Każdej Eucharystii możemy się modlić za te osoby i zachęcać lokalny kościół do modlitwy wstawienniczej za te osoby, żniwo jest wielkie a robotników mało.

"Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam od założenia świata! Bo byłem głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi pić; byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem chory, a odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie". Wówczas zapytają sprawiedliwi: "Panie, kiedy widzieliśmy Cię głodnym i nakarmiliśmy Ciebie? spragnionym i daliśmy Ci pić? Kiedy widzieliśmy Cię przybyszem i przyjęliśmy Cię? lub nagim i przyodzialiśmy Cię? Kiedy widzieliśmy Cię chorym lub w więzieniu i przyszliśmy do Ciebie?" A Król im odpowie: "Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili"(Mt 25,53-41).

Ks. Marcin Marsollek

Objawienie Matki Bożej w Gietrzwałdzie miało na celu przede wszystkim umocnienie wiernych w wierze katolickiej i podniesienie poziomu życia religijnego na Warmii, w Polsce i poza jej granicami. Ważnym wymiarem objawień była troska Matki Bożej o uciśniony lud polski. Maryja przemawiała do polskich dziewcząt w ich ojczystym języku, a było to w okresie kulturkampfu, kiedy polskość we wszelkich przejawach była brutalnie niszczona przez zaborcę. Maryja jak mówił obecny na uroczystości stulecia objawień Matki Bożej w 1977 r. kardynał Karol Wojtyła "na tym miejscu upomniała się o prawa człowieka i prawa narodu". Nieodłącznym wątkiem objawień była troska Matki Bożej o odnowę życia moralnego ludu. Dlatego wiele Jej wypowiedzi dotyczy konkretnych dziedzin życia jak: uczciwości, wierności, prawdomówności, czystości stanowej. Wątek trzeźwości zajmuje w objawieniach ważne miejsce, dlatego warto mu się bliżej przyjrzeć i zapytać, dlaczego właśnie tutaj, w Gietrzwałdzie, Maryja wzywała naród do trzeźwości.

Temat trzeźwości obecny był w objawieniach od połowy sierpnia 1877 r. Został postawiony przez ludzi uczestniczących w objawieniach. W dokumentach z czasów objawień zachowanych jest kilka pytań i próśb wiernych odnoszących się do problemu alkoholizmu oraz odpowiedzi Maryi, które mogą stanowić przesłanie dla ludzi dotkniętych tym problemem również dzisiaj. Oto wybrane zapiski z akt Archiwum Gietrzwałdzkiego:
Dnia 12. 08.1877 r. ks. proboszcz Augustyn Weichsel prosił Maryję o kilka słów dotyczących nawrócenia pijaków. Wedle zeznań wizjonerek Matka Boża westchnęła i bardzo głośno powiedziała: "Oni zostaną ukarani".
Na uwagę w tym zeznaniu zasługuje westchnięcie Maryi, jak również mowa o karze. Co oznacza westchnięcie Maryi? Z pewnością troskę matki o swoje dzieci, a jednocześnie żal spowodowany świadomością zła, jakie alkoholizm rodzi w nadużywających alkohol, ich rodzinach i najbliższym otoczeniu. Westchnięcie wyraża smutek i bezradność. Decyzja porzucenia nałogu leży bowiem tylko w rękach alkoholika i łaski Bożej. Tylko Pan Bóg może pomóc uwolnić się od tego zła.
Zapowiedź ukarania pijaków jest logicznym skutkiem zła, jakie za ich przyczyną rodzi się w nich samych (popełnianie zła w stanie niepełnej świadomości: kradzieże, wulgarność, zdrady, wypadki, bijatyki), w ich rodzinach (osamotnione żony i matki w ich zadaniach domowych, brak kontaktu z dziećmi, nie zapewnianie im wsparcia materialnego i duchowego, marnotrawienie pieniędzy) oraz w ich otoczeniu (lęk przed upitym człowiekiem, bójki, odciąganie innych ojców od zadań domowych i inne).
Jak trudno jest zerwać z nałogiem alkoholizmu wie każdy, kto zna smak alkoholu i kogo pośrednio lub bezpośrednio problem ten dotknął. Kluby Anonimowych Alkoholików i poradnie psychologiczne podkreślają kluczową rolę samodzielnej decyzji człowieka uzależnionego, dotyczącej zerwania z nałogiem. Taką decyzję nie jest łatwo podjąć, ponieważ uzależnienie ma wymiar nie tylko psychiczny, ale również biologiczny: jest to uzależnienie ciała od substancji chemicznych zawartych w napoju alkoholowym. Można jednak pomóc w podjęciu tej decyzji i tu jest niezastąpiona rola modlitwy i ofiary. Na rolę modlitwy w wyproszeniu uzdrowienia alkoholików zwraca uwagę Maryja podczas objawień. Ukazuje Ona, jak wiele zależy od modlitwy i jak wiele uzdrowień z nałogu można wyprosić. Wskazują na to następujące świadectwa archiwalne:
Dnia 13. 08.1877 roku przybył do Gietrzwałdu Antoni Bucholz z Ornety wraz z żoną. Przywiodła go tutaj prośba o zdrowie jego i małżonki. Na pytanie skierowane do Maryi, czy będą zdrowi, wizjonerki otrzymały odpowiedź: "Będą zdrowi, jeżeli będą się modlić i nie będą pić wódki".
W tej wypowiedzi Maryi ważne jest wzajemne uwarunkowanie się zerwania z nałogiem i modlitwy. Jest ono odpowiedzią na charakterystyczne dla niektórych wiernych dziecinne i naiwne podejście do Matki Bożej, wyrażające się w kupowaniu usług od Pana Boga: ja Ci dam Panie Boże trzy różańce, a Ty mi dasz zdrowie. Podejście takie lekceważy wysiłek woli i współpracy człowieka z łaską, który podkreśla Matka Boża. Maryja uzależnia ofiarowanie łaski zdrowia nie tylko od modlitwy, ale również od zerwania z nałogiem alkoholizmu owego pielgrzyma. Być może właśnie nadużywanie alkoholu było powodem nieszczęścia czy choroby, z którą przyszedł do Maryi.
Dnia 23. 08. 1877 r. podczas objawienia chory pyta, czy dostąpi łaski zdrowia. Wizjonerka przekazuje odpowiedź pozytywną, uwarunkowaną jednak zerwaniem z nałogiem: "choremu zostaje przyrzeczona łaska zdrowia, o ile wyrzeknie się pijaństwa". Ta wypowiedź Maryi w istocie swej podobna do poprzedniej, ukazuje zależność otrzymania łaski od współpracy człowieka z łaską i kategorycznego zerwania ze złem w swoim życiu. Złem tym jest nałóg, który wpływa degradująco na pozostałe dziedziny życia, na sferę religijną, ale również na zdrowie fizyczne człowieka.
Powyższe wypowiedzi ukazują istotne przesłanie objawień gietrzwałdzkich, a mianowicie jedność sfery duchowej, moralnej i fizycznej w nawróceniu. Maryja pragnie nawrócenia całego człowieka: jego umysłu, serca i woli, a to związane jest z podjęciem konkretnego wysiłku. Nie chce Ona tylko modlitwy, jako sposobu uproszenia dla siebie jakiegoś konkretnego dobra. Ona pragnie całościowego nawrócenia, o jakim mówi Biblia: metanoi rozumianej jako zejście z drogi zła i wejście na drogę dobra, całkowitego przylgnięcia do Boga.

Dotknięcie problemu alkoholizmu podczas objawień pokazuje przede wszystkim macierzyńską troskę Maryi o los swoich dzieci. Maryja jako Matka Kościoła i każdego chrześcijanina wie, ile spustoszenia duchowego, moralnego i materialnego wnosi nałóg alkoholizmu w życie człowieka, rodziny, społeczności. Dlatego tak wyraźnie dotyka Ona tej dziedziny i ukazuje konieczność modlitwy oraz wysiłku zerwania z nałogiem. Nie bez znaczenia jest też ze smutkiem, ale stanowczo wypowiedziana zapowiedź kary dla nadużywających alkohol. Przestroga ta wynika ze świadomości zła spowodowanego przez alkoholizm w wymiarze społecznym.

W Księdze łask i uzdrowień otrzymanych za przyczyną NMP Gietrzwałdzkiej znajdującej się w Archiwum Gietrzwałdzkim są podziękowania skierowane na ręce Księży Kanoników Regularnych do Matki Bożej i świadectwa uzdrowienia z nałogu alkoholizmu. Oto przykład: "W 1994 r., w sierpniu, jadąc autokarem z wycieczką do Mikołajek, wysiedliśmy w Gietrzwałdzie. Jedni udali się do Bazyliki, inni na piwo, a ja poszedłem pod kapliczkę objawień i w czasie modlitwy prosiłem Matkę Bożą, aby mi pomogła przestać pić (byłem bowiem od 20 lat nałogowcem). W czasie modlitwy poczułem bliskość Matki Bożej, płakałem i wtedy odezwało się sumienie: przestań pić, a Ja ci do tego wytrwania pomogę. Ktoś mnie znalazł klęczącego, oderwał mnie od modlitwy i pojechaliśmy dalej do Mikołajek. Tam wychodząc z płynącego statku wpadłem do wody, zacząłem tonąć. Ktoś zauważył i uratowano mnie. Wszyscy się śmiali, co się z pijanym stało. Kilkakrotnie Bóg doświadczył mnie na tej zgubnej mojej drodze życia uzależnionego od alkoholu. W marcu 1995 r. nastąpił przełom. Podjąłem leczenie odwykowe, więcej się modliłem, uczęszczałem do Kościoła i tak zupełnie przestałem pić, a także powoli odzyskałem rolę męża, ojca, podjąłem pracę i wszystko wracało do normy. Zmieniła się też atmosfera w domu, żona odzyskała radość i bezpieczeństwo. W podziękowaniu Panu Bogu i Matce Bożej za te łaski postanowiliśmy z żoną Małgorzatą wziąć dwie dziewczynki z Domu Dziecka w Tczewie na wychowanie. Mają one 11 i 13 lat życia i przebywają u nas już półtora roku. Rodzina zastępcza do 18 lat życia. Cieszymy się i uważamy je za swoje; żona również. Mają bezpieczeństwo i czują się jak nasze córki" (Zdzisław T., lat 41).

Wkrótce po objawieniach zaczęły powstawać na Warmii stowarzyszenia abstynenckie, które złożyły się na ożywienie podupadającego ruchu trzeźwościowego. Nie sposób po ludzku wyjaśnić ich prężność i zasięg działania. Ruch abstynencki rozszerzał się z Gietrzwałdu i obejmował coraz szersze kręgi ludzi. Ks. Augustyn Weichsel, proboszcz gietrzwałdzki, w swoich sprawozdaniach pisał: "Nie tylko sama moja parafia, ale także cała okolica stała się pobożniejsza po objawieniach. Tego dowodzi wspólne odmawianie różańca św. po wszystkich domach, rozszerzanie się Towarzystwa Wstrzemięźliwości, wstępowanie do klasztorów bardzo wielu osób". Na innym miejscu ks. Proboszcz pisał: "Wszyscy wyrzekają się tu wódki i przyrzekają zawsze modlić się na różańcu" oraz: "Ogromna ilość pijaków została wyrwana z doczesnej i wiecznej zguby. W tym widzę najlepszy dowód autentyczności objawień".
Z wielu świadectw i dokumentów widać jasno, że począwszy od czasów objawień tematyka trzeźwości zawsze była obecna w Sanktuarium w Gietrzwałdzie. Świadczą o tym wysłuchane modlitwy za wstawiennictwem Matki Bożej, uzdrowienia z nałogu pijaństwa, stowarzyszenia powstałe tutaj jako odpowiedź na wołanie Maryi, liczne pielgrzymki i dni skupienia. Grupy trzeźwościowe włączają się aktywnie w święta maryjne i uroczystości, polecając się opiece Maryi. I tak w 25-rocznicę koronacji obrazu MB Gietrzwałdzkiej 1992 r. w tygodniowym czuwaniu przed uroczystością jubileuszową piątek należał do grup trzeźwościowych.
Pielgrzymki grup anonimowych alkoholików i osób uzależnionych na większą skalę zaczynają się począwszy od połowy lat 90. Impulsem coraz częstszych pielgrzymek do Gietrzwałdu były słowa Ojca Świętego skierowane do grupy rodzin z problemem alkoholizmu, przybyłych do Rzymu w 1996 r. Ojciec Święty miał wówczas powiedzieć: "Jedźcie do Gietrzwałdu! Tam Matka Boża wzywa do świętości! Tam jest Wasze miejsce!"
Tylko Najświętsza Maryja Panna wie, ile dobra codziennie dzieje się za Jej przyczyną w Gietrzwałdzie. Ile cichych nawróceń dokonuje się w progach tego Sanktuarium, ile nieznanych nikomu dobrych postanowień, nowych początków, zerwań ze złem.
Ostatnią inicjatywą zasługującą na wspomnienie jest akcja młodych pielgrzymów gietrzwałdzkich, mieszkańców gminy Gietrzwałd, pod nazwą: "Dwóch na jednego". Polega ona na tym, że dwoje ludzi decyduje się na abstynencję za jednego człowieka uzależnionego. Podejmują oni wstrzemięźliwość od wódki lub w ogóle alkoholu przynajmniej do momentu zerwania z nałogiem przez uzależnionego. Akcja ta jest wyrazem miłości do znajomych, którzy znajdują się w trudnej sytuacji, np. nie mają rodziny, ponieważ są rozwiedzeni lub z innych powodów żyją samotnie i nie mają szans na wsparcie rodziny lub przynależność do klubów AA. Akcja ma dosięgnąć ludzi z terenów popegeerowskich i zapadłych wsi, którzy, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa skazani są na picie do końca życia. Inicjatywa ta nawiązuje do czynu i dzieła św. Maksymiliana Kolbe, patrona ruchów trzeźwościowych, który oddał swoje życie za życie brata. "Dwóch na jednego to oddanie przynajmniej pewnego odcinka swego życia przeżytego w abstynencji dla życia brata.

Przesłanie Matki Bożej z 1877 r., Jej wołanie o trzeźwość, upominanie i przestrzeganie mimo upływu 126 lat nie uległo przedawnieniu, lecz w obecnych warunkach społecznych, gospodarczych i ekonomicznych nabiera nowego znaczenia i mocy. W dobie nasilającego się konsumpcjonizmu i hedonizmu nastawionego na wartości doczesne, kiedy alkohol dzięki machinie reklamy stał się wyrazem cywilizacji egoistycznego dobrobytu, Maryja przestrzega przed destrukcyjnymi skutkami nadużywania alkoholu. Drugą stroną agresywnego kapitalizmu i nowobogactwa jest nędza i brak poczucia sensu życia, a przede wszystkim brak nadziei dla rzesz bezrobotnych, którzy w kieliszku, a raczej w taniej butelce kupowanej na przysłowiową "krechę i wspólnie obalanej jedna po drugiej, topią swoją rozpacz i brak wizji na przyszłość. Na tym tle wołanie Najświętszej Maryi Panny z Gietrzwałdu jest tym głośniejsze i domaga się pomocników, którzy orędzie to poniosą do izb gmin, powiatów, twórców reklamy, producentów i handlujących, a przede wszystkim do własnych domów, by z Maryją kształtować nowe warunki życia, miłości i nadziei.

Niech Maryja, Matka i Królowa Trzeźwości w swoim Sanktuarium w Gietrzwałdzie udziela obfitych łask i uzdrowień wszystkim, których w jakiś sposób dotyka problem alkoholizmu i błogosławi wszystkim zaangażowanym w sprawę odnowienia narodu poprzez propagowanie trzeźwości.

Ks. Kazimierz Brzozowski CRL

Ks. dr Janusz Ziarko

Duszpasterze Trzeźwości z poszczególnych diecezji i wspólnot zakonnych zebrani w Zakroczymiu, w dniach 18 - 10 października 2004 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Duszpasterstwa Trzeźwości stwierdzili, że wobec fasadowości i ciągłej liberalizacji Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi potrzebują pomocy Konferencji Episkopatu aby zatrzymać postępującą falę choroby alkoholowej i coraz wcześniejszą inicjację alkoholową dzieci i młodzieży.
Potrzeba interwencji u władz państwowych i samorządowych, aby wykazały prawdziwą troskę o trzeźwość Narodu przez zaostrzenie przepisów prawa odnośnie produkcji, dystrybucji i spożywania oraz reklamy napojów alkoholowych, jak też egzekwowania przepisów w/w ustawy o dostępności do alkoholu. Błędne koło rozpijania społeczeństwa i leczenia alkoholików ktoś musi w końcu przerwać. Profilaktyka w każdej dziedzinie życia jest o wiele łatwiejsza, bardziej skuteczna i mniej kosztowna niż terapia różnych patologii. Same straty materialne spowodowane używaniem a zwłaszcza nadużywaniem alkoholu w dwójnasób przewyższają zyski nie mówiąc już o niewymiernych zniszczeniach moralnych i duchowych. Policyjne statystyki mówią, że ponad 90% wykroczeń i przestępstw dokonuje się pod wpływem alkoholu. Zawsze ościenni i rodzimi wrogowie Polskiego Narodu posługiwali się alkoholem w celu duchowego i biologicznego niszczenia Polaków. Zaborczy Carat zaprzestał rozpijania Polaków dopiero wówczas, kiedy spostrzegł, że już nie ma zdrowych młodzieńców do służby w carskim wojsku. Okupant hitlerowski wobec Polaków kierował się zasadą, aby w Polsce nikomu, nigdy i nigdzie nie brakowało alkoholu. Dlatego też alkoholem płacił za kontyngenty i tolerował bimbrownictwo. W czasach PRL-u za zwiększaniem dostępności do alkoholu była zawsze PZPR, a obecnie jej spadkobiercy. Dziś tym sposobem usiłują dopełniać zniszczenia tych, których nie udaje się uśmiercić aborcją lub bezrobociem. Polacy nie mogą więc patrzeć na to obojętnie. Ojciec św. Jan Paweł II, 12 lipca 1987 roku na Jasnej Górze mówił do wszystkich Polaków: "Jestem szczególnie wdzięczny tym, którzy podejmują inicjatywy w dziedzinie otrzeźwienia ...Nie wolno tych inicjatyw ośmieszać i pomniejszać. Zbyt wysoka jest stawka, o którą chodzi. Wiemy to dobrze z historii. I trzeba tutaj iść pod prąd. Pod prąd społecznego nawyku i płytkiej opinii. Pod prąd ludzkich słabości". Należy też wspomnieć słowa Prymasa Tysiąclecia: "Zaufanie społeczeństwa do skutecznej działalności Kościoła w tej dziedzinie jest bez wątpienia znakiem wezwania, abyśmy wszyscy stanęli na czele "pospolitego ruszenia" przeciwko "alkoholowemu wrogowi". Jeśli tego nie uczynimy - nie tylko zawiedziemy ludzi pokładających nadzieję w Kościele, ale sami podważymy skuteczność naszych obecnych i przyszłych apeli przeciwalkoholowych ... Pomagajmy dzieciom i młodzieży w dotrzymywaniu ich abstynenckich przyrzeczeń". (List do kapłanów, 8.12.1979 roku).
Wierni świeccy doceniają wagę abstynencji, osób postawionych na świeczniku: Niepijący, jeśli ich pozycja społeczna jest odpowiednio wysoka, mogą mieć duży wpływ na zachowania pijących, mogą też być ważnymi sprzymierzeńcami w realizacji polityki nastawionej na ograniczanie spożycia alkoholu" (Świat Problemów, nr 10 /105/, 2001r. s. 9).
Szczególnie kapłan i katecheta staje się dla młodych przewodnikiem, który swym życiem wskazuje najbezpieczniejszy sposób postępowania wobec substancji uzależniających. Jest drogowskazem, który nie tylko wskazuje kierunek, lecz osobiście towarzyszy podróżującym. W polskich warunkach potrzebujemy wielu takich kapłanów i katechetów (por. "Nowoczesna profilaktyka uzależnień")

ks. Jan Gomółka

• pierwszy kontakt (informacja o współuzależnieniu i motywowanie do szukania pomocy dla siebie)
• zajęcia edukacyjne (wiedza o problematyce związanej z uzależnieniem i jego skutkami)
• praca terapeutyczna, ukierunkowana na zmianę postaw, uwolnienie się od pułapki nieskutecznych działań, rozwój.

• -w sprawie uruchomienia procedur zobowiązujących do leczenia odwykowego: Miejska/Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komenda Policji, Sąd, Prokuratura.
• Można złożyć wniosek do Miejskiej lub Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, z prośbą o skierowanie męża na leczenie odwykowe. Wniosek taki można też złożyć w Sądzie - trafi on do Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
• Przykład pomyślnego biegu wydarzeń : Komisja wzywa uczestnika postępowania na rozmowę profilaktyczno - ostrzegawczą. On deklaruje abstynencję, zaczyna się leczyć w przychodni lub na oddziale, chodzi na mitingi AA, utrzymuje abstynencję, trzeźwieje.
• Jeśli on się wcale nie zgłasza lub nie realizuje zobowiązania, Komisja kieruje do biegłych na badanie w przedmiocie uzależnienia od alkoholu. W opinii biegłych jest zawarte zalecenie odnośnie pożądanego sposobu leczenia.
• Jeśli on nie stawia się na badanie do biegłych, Komisja kieruje sprawę do Sądu; odbywa się sprawa, w której uczestniczy przedstawiciel Komisji, osoba, która złożyła wniosek i osoba nadużywająca alkoholu. Sąd nakazuje zgłosić się do biegłych . Jeśli on nie stawia się w wyznaczonym terminie na badanie, Sąd wydaje nakaz doprowadzenia przez policję.
• Przy negatywnej postawie wobec leczenia, biegli wydają na ogół orzeczenie o leczeniu przymusowym - do realizacji w postaci zależnej od lokalnych uwarunkowań.
• W sprawie szczegółowych informacji odnośnie trybu kierowania na przymusowe leczenie odwykowe i sposobu jego realizacji, najlepiej odesłać do Komisji, które działają przy Urzędach Miasta/Gminy.

• Praktyka wskazuje, że są osoby uzależnione, które w związku z takim trybem postępowania, zaczęły trzeźwieć; są też osoby, które pomimo zobowiązania do leczenia, nadal piją (albo w ogóle nie podjęły leczenia, albo pomimo odbytej terapii nie stosują się do niezbędnych zaleceń) - wobec nich aktualnie nie ma prawnych możliwości wyegzekwowania leczenia ( ale, gdy w domu występuje przemoc - można złożyć do Prokuratury Rejonowej lub na Komendzie Policji zawiadomienie o przestępstwie. Przy podjęciu takich działań - dobrze jest, aby osoba pokrzywdzona była wspierana i pilotowana przez kogoś, kto jest zorientowany w zagadnieniu - np. pracownika Punktu Konsultacyjnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie ). Warto też pamiętać o funkcjonowaniu Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia", które oferuje pomoc w ramach nieodpłatnego połączenia telefonicznego.

• w sprawie otrzymania informacji o możliwościach egzekwowania swoich praw socjalnych i/lub uzyskania innych form pomocy socjalnej dla rodziny- Miejski/Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

• w sprawie pomocy dzieciom - pedagog szkolny.
• ponadto inne placówki w rejonie zamieszkania ,o których wiadomo, że w swej ofercie mają propozycje dla osób uwikłanych w problem alkoholowy .

Barbara Góralczyk

Ks. Marcin Marsollek
Duszpasterz trzeźwości diecezji opolskiej
Specjalista Psychoterapii Uzależnień

nmnmnmn

Krzysztof A. Wojcieszek

KAI : Księże Biskupie, czym jest abstynencja, a czym trzeźwość?

bp Antoni Dydycz : Cnota trzeźwości polega m.in. na umiarkowanym korzystaniu z różnych rzeczy, np. alkoholu. Natomiast abstynencja, zakłada całkowite powstrzymanie się od czegoś, w tym wypadku od alkoholu. Taka postawa buduje osobowość i jest czymś absolutnie koniecznym wobec osób, które cierpią na alkoholizm. Tam, gdzie zawodzą wszelkie środki medyczne, konieczne jest odwołanie się do abstynencji - całkowitego powstrzymania się na jakiś czas nie tylko od spożywania wysokoprocentowego alkoholu, ale także od wina i piwa.

KAI : Wielu katolików nie chce jednak złożyć tej "ofiary miłości", pytając: dlaczego mam zrezygnować z tej odrobiny relaksu przy piwie, dlaczego mam się ograniczać, niech robią to ci, którzy go nadużywają? Jaki jest głębszy sens tej ofiary?

bp Antoni Dydycz : Takie pytania mogą pojawiać się również, np. przy okazji ostatnich powodzi: dlaczego mam pomagać? Problem nadużywających alkoholu odnosi się nie tylko do tych konkretnych osób, ale ma on wymiar społeczny. Ludziom bardzo trudno w pojedynkę wyrwać się z tej choroby, stąd potrzeba grup AA, w których są częstsze trzeźwienia niż w innych środowiskach Wystarczy, że ktoś z naszego środowiska widzi, że my ze względu na niego powstrzymujemy się od picia alkoholu, czuje się wówczas umocniony w dążeniu do trzeźwości. Jesteśmy do takiego umartwienia zaproszeni ze względu na miłość do drugiego człowieka, wezwani nie tylko w sierpniu, ale zawsze, gdy obok nas żyje ktoś, kto w tej dziedzinie ma kłopoty i jego organizm jest już osłabiony.

KAI : W poprzednią niedzielę, 29 lipca, odczytany został we wszystkich polskich kościołach List pasterski Episkopatu Polski o potrzebie trzeźwości, w którym czytamy, że organizm człowieka jest "dostosowany do cnoty umiarkowania".

bp Antoni Dydycz : Przyzwyczailiśmy się patrzeć na cnoty jako na pewne wymagania, szybujące dość wysoko, do których może dobrze byłoby się zbliżać, ale są jednak zbyt odległe, by je posiadać. Stwórca wpisał cnoty w całą strukturę człowieka, stoją one na straży jego zdrowia i rozwoju. Sens sierpniowej ofiary jest więc zrośnięty z samą istotą rozwoju człowieka i ma odniesienie wyraźne do miłości.

KAI : Poruszające jest w Liście pasterskim zdanie, że "ten miesiąc jest dla nas czasem próby, jakby poszukiwaniem tych chociażby dziesięciu sprawiedliwych z czasów Abrahama". A co się stanie, gdy ich nie będzie? Jakie mogą być konsekwencje?

bp Antoni Dydycz : Pamiętamy ten wstrząsający dialog Abrahama, jakby kłócącego się z Bogiem. Człowiek wydaje się bardziej wrażliwy na dobro drugiego człowieka aniżeli Stwórca. Oczywiście, tak nie jest! Stwórca kocha człowieka w pełni, ale godzi się na tego rodzaju zmianę pozycji, by ukazać w osobie Abrahama, że mimo wszystko jesteśmy bezradni gdy brak nam Bożej pomocy. Jego pomoc jest absolutnie niezbędna. Konsekwencją tego, iż Abraham nie mógł znaleźć owych dziesięciu sprawiedliwych, była katastrofa Sodomy i Gomory.

KAI : Do czego mogą się jednak odwołać ludzie małej wiary, niewidzący bezpośredniego związku swojego życia z życiem drugiego człowieka? Czy wystarczy motywacja "historyczna", bo w sierpniu Polacy doświadczyli Cudu nad Wisłą, przeżyli Powstanie Warszawskie, narodziny Solidarności, bo to miesiąc maryjny...

bp Antoni Dydycz : Motywacja historyczna jest podana w Liście pasterskim, gdyż jest Polakom bardzo bliska, choć ma tylko charakter pomocniczy. Trzeba widzieć dwie płaszczyzny tego zagadnienia: jedna wiary, a druga - człowieka. Ocenić czyjąś wiarę jest bardzo trudno. Natomiast każdy widzi człowieka, tego, który jest obok mnie, przy mnie, a nawet i we mnie. W naszych czasach uwrażliwienie na człowieka - przynajmniej w sferze terminologii - jest duże. Celem abstynencji jest więc zdrowy człowiek. Motywacja historyczna ukazuje konkretnego człowieka w czasie i dotyczy tego, który potrafił złożyć ofiarę, umiał się poświęcić. W tych historycznych wydarzeniach też chodziło o ludzi, o konkretny naród, który trzeba było bronić. Bądźmy szczerzy, wtedy chodziło o niepodległość polityczną, o większą sprawiedliwość gospodarczą, dlatego człowiek zdobywał się na heroiczne czyny. Kiedy więc stoimy wobec konkretnej, zagrożonej alkoholizmem osoby, czy nie powinniśmy zdobyć się na podobny wysiłek?

KAI : Powódź, która dotknęła wiele osób, prowokuje do stawiania trudnych pytań: dlaczego mnie to spotkało, dlaczego to ja muszę dźwigać ciężar pomocy bliźniemu? I znowu potrzebny jest sens ofiary.

bp Antoni Dydycz : W tym przypadku nie ma bezpośredniej analogii do alkoholizmu, chociaż również winniśmy poszukiwać tych "dziesięciu sprawiedliwych", tych, którzy mogą podać rękę. Powódź to problem natury. Niekiedy jest to owoc bardzo lekkomyślnego traktowania jej praw: a zlekceważona natura buntuje się. W pewnej mierze powódź ta, to owoc braku programu gospodarczego, nieliczenia się z naturalnymi spływami wodnymi itp. Widać z tego, że natura potrafi zaskoczyć człowieka. Jest też inny aspekt tego kataklizmu. Jego w tej chwili nie dostrzegamy, cierpienie związane z powodzią może jednak za jakiś czas być bardzo twórcze.

KAI : Czy polscy biskupi, od siedemnastu lat nawołujący do abstynencji, mogą się już cieszyć owocami swoich apelów? Statystyki mówią, że Polacy rzadziej sięgają po alkohol wysokoprocentowy...

bp Antoni Dydycz : W pracy duszpasterskiej nie możemy zapomnieć o jednym, że z każdym pokoleniem trzeba zaczynać od nowa i każde może stwarzać różne problemy, jak i przynosić wiele radości. Statystki są aktualne dziś, a jutro już może być inaczej. Przez to nawoływanie chcemy uwrażliwić społeczeństwo i przyczynić się do zmiany pewnych lansowanych obyczajów, w których nie bierze się pod uwagę zagrożonego człowieka. Chcemy wychowywać, dlatego mówimy o trzeźwości. Sierpniowa abstynencja odwołuje się więc nie tylko do motywacji historycznych, religijnych, personalistycznych, ale i kulturowych. Podczas wakacji ludzie spotykają się w różnych środowiskach i mogą przekazywać pewne wzory zachowań, powstrzymać tę falę alkoholizmu. Ze względu na pożądaną zmianę obyczajów, zachęcamy, by w sierpniu zrezygnować całkowicie ze spożywania alkoholu. Ten jeden miesiąc to nie jest znowu tak wielkie poświęcenie. Ofiarujmy to z pogodą i radością, ze świadomością, że to jednak chodzi o człowieka. Podejmuję w sierpniu abstynencję nie tylko dlatego, że taki jest program polskich biskupów. Czuję się zażenowany, kiedy spotykam pijanego kroczącego ulicą. To uderza również w honor Polaków.

Rozmawiała: Dorota Narewska (KAI)

- Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości w Zakroczymiu będzie niedługo obchodził swój jubileusz 35-lecia. Dysponuje zatem bogatym doświadczeniem. Ale praca 00. Kapucynów na polu trzeźwości trwała dużo wcześniej.

- Nasz ośrodek powstał w roku 1968, a przynajmniej taką oficjalną datę przyjmuje się jako początek jego działalności, chociaż korzenie akcji trzeźwościowej prowadzonej przez kapucynów w Zakroczymiu sięgają czasów zaborów. Wielkimi działaczami trzeźwościowymi tamtych czasów byli: O. Rajmund Smerdzyński, O. Franciszek Szymanowski czy błogosławiony O. Honorat Koźmiński, który powoływanym do istnienia zgromadzeniom bezhabitowym, jako jedno z zadań apostolskich wyznaczał troskę o trzeźwość. OAT jest więc niejako kontynuacją tamtych inicjatyw, Obecny Ośrodek, w którym prowadzimy działalność trzeźwościową powstał z inicjatywy o. Benignusa Sosnowskiego, który był przez długie lata także jego dyrektorem. Szczególne zasługi w Kapucyński Apostolacie Trzeźwości w ostatnich latach posiada zatem O. Benignus Sosnowski (1916 - 1997). Dziś Ośrodek Zakroczymski nosi jego imię. O. Benignus już jako kleryk interesował się zagadnieniami alkoholowymi. Jak sam wspominał pierwszą pracę napisał o alkoholizmie na misjach. Praca ta powstała jeszcze przed wojną. Trzeba w tym miejscu wspomnieć, że do zainteresowania się tą problematyką namówił o. Benignusa jego współbrat zakonny br. Fidelis Chojnacki, który do chwały ołtarzy został wyniesiony w 1999 r przez Jana Pawła II w gronie 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej. Ostatnia nasza kapituła z roku 2000 nadała imię o. Benignusa naszemu Ośrodkowi. Jest to konkretny wyraz uznania zasług tego świątobliwego zakonnika. Miejmy nadzieję, że za jakiś czas rozpocznie się również proces beatyfikacyjny O. Benignusa.

- Ośrodek nosi nazwę apostolstwa trzeźwości. Co to znaczy, że Ośrodek zajmuje się apostolstwem trzeźwości?

- Od początku swego istnienia. Ośrodek nastawiony był na pracę profilaktyczną, a więc wychowującą ku trzeźwości. Nigdy nie prowadziliśmy działalności leczniczej czy odwykowej. Chociaż zbliża się 35 rocznica działalności Ośrodka, to nadal profilaktyka jest głównym celem. Lata, które przeszły, potwierdziły nie tylko słuszność i celowość takiej pracy, ale wręcz jej niezbędność. Zmieniły się tylko uwarunkowania społeczne, w jakich przyszło nam działać. Gdy na początku trudności stwarzały władze państwowe, dla których taka działalność była niewygodna, tak dziś trudności tkwią w samych ludziach. Alkoholizm jako problem jest obecnie w Polsce traktowany z przymrużeniem oka, spychany na dalszy plan. W świadomości społecznej utarł się schemat, że skoro alkohol jest powszechnie dostępny, to nie należy z niego robić problemu. Miejsce więc alkoholizmu jako problemu numer jeden naszego społeczeństwa zajęły inne choroby, bardziej modne, jak narkomania czy AIDS. Wystarczy jednak pobieżnie zapoznać się ze statystykami, aby zauważyć, że zagrożeniem numer jeden dla naszego społeczeństwa jest nadal alkoholizm i to on będzie w przyszłości decydował o bycie naszego narodu.

- Co zatem proponuje Ośrodek?

-Stara się zaradzić temu problemowi poprzez kształtowanie postaw abstynenckich u osób, które do nas przyjeżdżają. Mają to być ludzie w pełni świadomi odpowiedzialności za przyszłość tego narodu oraz konsekwencji, jakie niesie ze sobą alkoholizm. Swoją postawą i stylem życia mają świadczyć, że istnieje alternatywa dla życia z alkoholem, Mają to być także chrześcijanie, którzy na co dzień będą troszczyć się o rozwój cnoty trzeźwości zarówno, w swoim życiu osobistym, jak i społecznym w myśl zachęty św. Piotra; "Bądźcie trzeźwi! Czuwajcie!" (1P 5, 8). Poprzez zaangażowanie się w swoich środowiskach na rzecz trzeźwości mają stawać się animatorami lub osobami wspierającymi wszelkie inicjatywy, które temu celowi służą.

- Ośrodek zajmuje się kształtowaniem postaw trzeźwościowych wśród kleryków. Tutaj odbywają się spotkania Zespołu Apostolstwa Trzeźwości przy Konferencji Episkopatu Polski a także Diecezjalnych Duszpasterzy Trzeźwości. W Ośrodku odbyło się jesienią 2002 roku Forum Organizacji Apostolstwa Trzeźwości w Polsce. W jaki sposób OAT przygotowuje osoby świeckie do pracy w duszpasterstwie trzeźwości?

- Dla osób, które do nas trafiają OAT organizuje kursy - rekolekcje, na których zainteresowani otrzymują podstawową wiedzę z zakresu problemów alkoholowych. W czasie takich spotkań, które trwają od czwartku wieczór do niedzielnego południa wiedzę tę przekazują specjaliści na co dzień zajmujący się tymi problemami, a więc psychologowie, terapeuci, lekarze. Specyfiką naszej działalności jest to, że oprócz wiedzy, którą przekazują także inne bardziej wyspecjalizowane ośrodki terapeutyczne czy odwykowe, nasi słuchacze dowiadują się jak ten problem widzi Kościół, teologia moralna, Pismo Święte. Dowiadują się, w jaki sposób tworzyć i inicjować przy parafiach duszpasterstwa trzeźwości. Dla wielu pobyt w Zakroczymiu stanowi dogodną okazję do wymiany doświadczeń odnośnie takiej pracy. W naszym Ośrodku spotykają się przecież ludzie z różnych stron Polski, którzy tu dowiadują się, że gdzieś w innych zakątkach kraju działają podobne grupy. Nie czują się więc osamotnieni i bezradni na tym polu.

- Jakie skuteczne środki widzi Ojciec w pomocy osobom uzależnionym oraz w tworzeniu klimatu umożliwiającego odrzucenie picia alkoholu bez obawy obrażania kogokolwiek?

- Jako kapłan i zakonnik na pierwszym miejscu stawiam środki nadprzyrodzone, a więc modlitwę i sakramenty św. oraz przykład własnego życia, czyli całkowitą abstynencję. Uważam, że modlitwa, a szczególnie modlitwa wspólnotowa odmawiana czy to w gronie rodzinnym, czy prowadzona w kościołach parafialnych z racji nabożeństw trzeźwościowych posiada ogromne znaczenie w otrzeźwieniu naszego narodu. W rodzinach, gdzie żona wspólnie klęka do modlitwy razem ze swymi dziećmi, aby modlić się w intencji męża i ojca, który nadużywa alkoholu, po jakimś czasie problem ten znika. Modlitwa daje siłę i moc w pokonywaniu codziennych trudności związanych z życiem w rodzinach alkoholowych. Daje także odwagę, by nie kryć się z tym problemem, ale szukać pomocy w ośrodkach specjalistycznych. Oczywiście nie jestem niepoprawnym optymistą i nikomu nie wmawiam, że problem ten rozwiąże się z dnia na dzień, ale wiem, że wytrwała modlitwa zmieniła serce niejednego alkoholika. Nabożeństwa trzeźwościowe organizowane systematycznie w kościołach parafialnych, to możliwość zauważenia innych, którzy przychodzą, bo mają ten sam problem lub też dlatego, że czują taką potrzebę serca. To jednocześnie potężny głos w parafii budzący uśpione sumienia.

- Jedyną istotą, która może uwolnić od winy jest Bóg. Wielka tu rola sakramentów świętych, a szczególnie sakramentu pokuty.

- Z własnego doświadczenia, ale także i relacji innych wiem jak bardzo istotną rolę w życiu ludzi borykających się z alkoholizmem spełniają sakramenty św., zwłaszcza spowiedź i systematyczna Komunia św. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, kto zetknął się z problemem alkoholizmu jak wielkim obciążeniem dla trzeźwiejących alkoholików jest poczucie winy. Dopiero, gdy usłyszą od kapłana słowa wypowiedziane w imieniu samego Chrystusa "I ja tobie odpuszczam grzechy w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego" czują się naprawdę ludźmi w pełni wolnymi. Spotykam wielu takich, którzy przeszli różnego rodzaju terapie, a mimo wszystko, balastu winy do końca się nie pozbyli. Dopiero spotkanie z Chrystusem w sakramencie pokuty stawia jakby przysłowiową kropkę nad "i". Wspomniałem o alkoholikach trzeźwiejących, ale podobnie sprawa wygląda z osobami współuzależnionymi, na które alkoholik spycha w wielu wypadkach winę za swoje picie. One także mają swoje bóle i zmartwienia. Często jedyną osobą, z którą dzielą się tymi przeżyciami jest właśnie kapłan jako pośrednik między Chrystusem a nimi.

- Co zatem Ojciec powiedziałby o różnego rodzaju terapiach, których celem jest m.in. radzenie sobie z poczuciem winy.

- Nie chcę przy tym pomniejszać funkcji terapii prowadzonych przez kompetentne osoby. Chciałbym jedynie zwrócić uwagę, że człowiek składa się z ciała i duszy (pojmowanej religijnie). By osiągnąć pełną trzeźwość niezbędna jest praca w obu tych sferach.

- W apostolstwie trzeźwości ważną rolę spełniają ci, którzy podejmują decyzję rezygnacji z napojów alkoholowych.

- Wspomniałem o środkach nadprzyrodzonych, ale w obecnych warunkach każdy chrześcijanin, ze względu na miłość do bliźniego powinien poczuć się odpowiedzialnym za los braci uzależnionych i ich rodzin. W tej intencji powinien podjąć się skromnego wyrzeczenia, czyli dobrowolnej abstynencji. Byłaby to taka mała cegiełka, na którą wszystkich stać, stać zwłaszcza tych, którzy piją "od czasu do czasu", by w Polsce budować potężną tamę przeciw pijaństwu. Jak wówczas zmieniłyby się nasze chrzciny, komunie i śluby. Zazwyczaj na tych uroczystościach, ci którzy piją umiarkowanie powodują, że inni upijają się do nieprzytomności, Ktoś kiedyś powiedział, że "do nieba nie wejdziemy sami, ale z tymi, których tam przyprowadziliśmy". Może przez taką naszą osobistą postawę ktoś do bram nieba dojdzie.

- Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: ks. Zbigniew Kaniecki

- Co to jest Krucjata Niepokalanej?

Jest to maryjny ruch modlitewno-wynagradzający. Pełni on także funkcję profilaktyczną względem patologiii życia społecznego, głównie pijaństwa, narkomanii, rozwiązłości i innych uzależnień.

- Czy jest to nowy ruch?

Nie. Ruch ten korzeniami swymi sięga lat 19571960, w których to powstała i działała Krucjata Wstrzemięźliwości, a w niej Dziecięca Krucjata Niepokalanej. Królowej Polski. Krucjatę Wstrzemięźliwości założył Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki. Zlikwidowały ją władze komunistyczne w 1960 roku. W 1979 roku została proklamowana Krucjata Wyzwolenia Człowieka. Ks. Blachnicki pragnął, aby członkowie ruchu ŚwiatłoŻycie włączyli się do KWC i podjęli służbę na rzecz wyzwolenia człowieka. nie przewidywał, aby w ramach KWC wskrzeszać Krucjatę Niepokalanej, Królowej Polski, gdyż uważał, że jej program zawiera się w programie Oazy Dzieci Bożych.
Przy akceptacji sługi Bożego ks. Franciszka Blachnickiego w 1980 roku podjąłem się rozwijania ruchu trzeźwościowego pod nazwą Dziecięca Krucjata Niepokalanej, Królowej Polski. W 1984 roku przedstawiłem ten ruch na posiedzeniu Komisji Maryjnej Episkopatu Polski. w obecności ks. Prymasa Józefa Glempa uzyskałem poparcie dla dalszych działań tego ruchu. Ks. bp Bolesław Pylak, na podstawie mojego referatu, opracował artykuł zamieszczony w czasopismie Jasna Góra nr 9/1985.

- Dlaczego ruch był prezentowany przed Komisją Maryjną Episkopatu a nie przed Komisją Trzeźwości?

Przede wszystkim dlatego, że jest on realizacją orędzia fatimskiego i to w całości. Matka Boża w Fatimie prosiła o modlitwę różańcową i składanie ofiar w intencji nawracania grzeszników. W Krucjacie Dziecięcej podejmuje się te ofiary głównie w intencji ludzi upijających się. Matka Boża zażądała też w Fatimie oddawania większej czci Jej Niepokalanemu Sercu. Uważam, że umiłowanie Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny jest kluczem do rozwiązania wszelkich problemów współczesnego świata.
Należy też dodać, że Matka Boża w Gietrzwałdzie wyraźnie zażądała, aby położyć kres pijaństwu. Jest to warunek uzyskania wszelkich innych łask.
Przed Komisją Trzeźwości Episkopatu Polski niejednokrotnie przedstawiałem Dziecięcą Krucjatę, ponieważ od 1985 roku byłem jej członkiem.

- Czy Ojciec nie uważa, że ruch Dziecięcej Krucjaty jest jakimś przeżytkiem, czymś, co może nie trafić dziś do dzieci?

Nie, nie obawiam się tego. Dzieci usłyszą głos swojej Matki. Usłyszą go, jeżeli kapłani, katecheci, prasa i telewizja będą o tym mówić. Usłyszą głos Maryi, głos Jej Niepokalanego serca i przyjdą do samego Jej Serca podejmując Jej wezwanie do codziennej modlitwy różańcowej i składania ofiar w intencji nawrócenia grzeszników, a szczególnie osób upijających się.

- Czy ten ruch będzie elitarny, czy też powszechny?

To na pewno jest tajemnicą. Jednak uważam i przeczuwam, że z roku na rok będzie się rozrastał w tysiące, aż osiągnie liczbę miliona członków spośród dzieci i młodzieży, a wtedy nasz kraj i cała Europa zostaną uratowane od materializmu, konsumpcjonizmu, hedonizmu, narkomanii, pijaństwa, nikotynizmu, fałszywie pojętej wolności, która niesie zniewolenie. Nastanie wtedy nowa era, era pokoju i miłości, czyli era Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Świat wtedy usłyszy, poprzez słodkie bicie Serca Matki, bicie Serca Samego Boga, który kocha, który przebacza i pochyla się nad człowiekiem, bo jest samym Miłosierdziem.

- Roztacza Ojciec wspaniałą wizję, ale czy ten ruch ma szansę wielkiego rozwoju?

Będę robił wszystko i innych o to proszę, aby cały świat należał do Niepokalanego serca Najświętszej Maryi Panny. Wtedy zajaśnieje Słońce Sprawiedliwości, ukaże się Znak Wielki Niewiasta obleczona w Słońce, a przeciwnik nasz diabeł, zostanie upokorzony i pokonany Miłością Niepokalanej i miłością dzieci.

- Czy ta wspaniała idea nie może funkcjonować wśród dorosłych?

Może funkcjonować i funkcjonuje. Już w latach 80-tych zakładałem wspólnoty maryjne, które realizowały podobne zobowiązania, jakie istnieją w Dziecięcej Krucjacie. Obecnie widzę konieczność istnienia Krucjaty Niepokalanej jako masowego ruchu modlitewno-wynagradzającego.